Nietrzymanie moczu (inkontynencja) - przyczyny, rodzaje, metody leczenia, domowe sposoby
Problem nietrzymania moczu wciąż dla niektórych osób wiąże się z silnym zażenowaniem i uczuciem wstydu, które niejednokrotnie jest na tyle silne, że nie pozwala podjąć właściwych kroków. Tymczasem tylko pełna diagnoza w połączeniu z odpowiednio dopasowanymi do charakteru problemu metodami leczenia jest w stanie zahamować dalszy rozwój dolegliwości i zniwelować jej uciążliwe objawy.
- 1. Inkontynencja, czyli wstydliwy problem
- 2. Przyczyny nietrzymania moczu
- 3. Rodzaje nietrzymania moczu
- 3.1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu
- 3.2. Nietrzymanie moczu spowodowane naglącymi parciami
- 3.3. Nietrzymanie moczu związane z przepełnieniem pęcherza
- 3.4. Odruchowe nietrzymanie moczu
- 3.5. Inkontynencja mieszana
- 3.6. Pozacewkowe nietrzymanie moczu
- 4. Leczenie nietrzymania moczu
- 4.1. Leczenie techniką behawioralną
- 4.2. Fizykoterapia w leczeniu nietrzymania moczu
- 4.3. Farmakologiczne leczenie inkontynencji
- 4.4. Chirurgiczne leczenie nietrzymania moczu
- 4.5. Zabiegi na nietrzymanie moczu - botoks, stymulatory nerwów, metoda laserowa
- 5. Higiena osobista przy nietrzymaniu moczu
- 6. Pieluchomajtki dla dorosłych
1. Inkontynencja, czyli wstydliwy problem
Problem inkontynencji, czyli nietrzymania moczu, dotyczy nawet 10-12% społeczeństwa. Niekontrolowane oddawanie moczu jest dla chorych krępujące, nic więc dziwnego, że wielu z nich zastanawia się, czy inkontynencję można całkowicie wyleczyć.
Nietrzymanie moczu dwukrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Według badań z poradni urologicznych i ginekologicznych problem nietrzymania moczu występuje u około 30% pacjentek po 45. roku życia.
Nietrzymanie moczu to wstydliwy problem. Polega na niekontrolowanym wyciekaniu moczu z pęcherza moczowego. Może to być kilka kropel, stałe kapanie albo nawet strumień. Dolegliwość ta dotyczy osób w różnym wieku, najczęściej jednak występuje u ludzi starszych. Potrafi skutecznie utrudnić życie. By uporać się z tym problemem, należy podjąć właściwe leczenie: zachowawcze, farmakologiczne bądź operacyjne.
Dobrą wiadomością dla osób zmagających się z nietrzymaniem moczu jest fakt, iż istnieją różne metody leczenia nietrzymania moczu. Dobór terapii jest uzależniony od rodzaju i przyczyny nietrzymania moczu a także stopnia nasilenia niepożądanych objawów.
2. Przyczyny nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu jest zjawiskiem dość złożonym, które może być uwarunkowane przez różnorodne przyczyny. Zróżnicowany może być także jego przebieg oraz stopień zaawansowania symptomów. Niekiedy może ono mieć charakter przejściowy.
Dzieje się tak np. na skutek zażywania niektórych leków o działaniu moczopędnym, jak również w konsekwencji rozwoju innych dolegliwości związanych z układem moczowym, m.in. stanu zapalnego dolnych dróg moczowych.
Wówczas wyeliminowanie głównej przyczyny odpowiedzialnej za utratę kontroli nad pęcherzem (np. stanu zapalnego) niejako automatycznie zwalcza trudności ze świadomym oddawanie moczu.
Niestety nie zawsze tak się dzieje. Bywa, że proces powrotu do pełnej sprawności jest nie tylko długotrwały, ale często wręcz niemożliwy. Dodatkowym problemem dla pacjentów często staje się sama ilość upuszczanego mimowolnie moczu. Zdarza się, że dochodzi u nich do niekontrolowanego wycieku dużych ilości moczu, a nawet niemalże całkowitego opróżnienia pęcherza.
Przyczyną nietrzymania moczu bywa także kobieca anatomia i fizjologia dolnych dróg moczowych oraz dna miednicy. Poza tym do nietrzymania moczu przyczyniają się ciąże, zwłaszcza mnogie, które powodują mikrourazy okolic krocza w czasie porodu.
W okresie menopauzy niedobory hormonów powodują zwiotczenie mięśni dna miednicy, które są odpowiedzialne za prawidłowe trzymanie moczu.
Za przyczynę nietrzymania moczu można też uznać palenie papierosów, które powoduje uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych i doprowadza do zaburzeń ukrwienia narządów wewnętrznych i mięśni. Wstydząc się swojego problemu z mimowolnym oddawaniem moczu, kobiety często rezygnują z życia zawodowego i kontaktów towarzyskich.
Na nietrzymanie moczu wpływają również:
- zakażenia układu moczowego,
- brak aktywności fizycznej po porodzie,
- przebyte zabiegi operacyjne,
- przerost prostaty,
- zapalenie pochwy,
- udar mózgu,
- stwardnienie rozsiane,
- cukrzyca,
- niewydolność serca,
- kamica nerkowa,
- choroba Parkinsona,
- choroba Alzheimera,
- guzy systemu urogenitalnego, zaburzenia lękowe,
- alkoholizm,
- niektóre leki.
3. Rodzaje nietrzymania moczu
Każdy przypadek nietrzymania moczu jest inny, dlatego wymaga indywidualnej konsultacji z lekarzem – najlepiej ginekologiem lub urologiem.
3.1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – spowodowane jest nieprawidłowym mechanizmem zamykania się cewki moczowej.
Do wycieku moczu z pęcherza moczowego dochodzi na skutek zwiększenia się ciśnienia w śródbrzuszu, np. w trakcie kaszlu, kichnięcia czy wysiłku fizycznego. U kobiet przyczyną inkontynencji stresowej jest osłabienie mięśni dna miednicy, spowodowane licznymi porodami, obniżeniem narządów miednicy małej, ciężką pracą fizyczną i niedoborem estrogenów.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu u mężczyzn jest przeważnie następstwem uszkodzenia zwieracza w trakcie operacji lub elektroresekcji prostaty.
3.2. Nietrzymanie moczu spowodowane naglącymi parciami
Spowodowane jest zaburzeniami w obrębie dolnych dróg moczowych. Za ten rodzaj nietrzymania moczu odpowiedzialne jest wzmożone czucie w pęcherzu albo skurcze mięśni wypieracza, które występują w fazie gromadzenia się moczu.
3.3. Nietrzymanie moczu związane z przepełnieniem pęcherza
Występuje u pacjentów z tzw. przeszkodą podpęcherzową. U kobiet jest to najczęściej zagięcie cewki moczowej, spowodowane obniżeniem dna miednicy, u mężczyzn zaś – powiększenie prostaty. Wzrastające w przepełnionym pęcherzu ciśnienie pokonuje opór cewki moczowej i następuje okresowy wyciek moczu.
3.4. Odruchowe nietrzymanie moczu
Związane jest ze schorzeniem układu nerwowego. Niekontrolowane skurcze wypieracza powodują nieświadome oddawanie moczu.
3.5. Inkontynencja mieszana
Inkontynencja mieszana to schorzenie łączące inkontynencję parcia i stresową.
3.6. Pozacewkowe nietrzymanie moczu
Upośledzone połączenie przewodów moczowych może spowodować stałą utratę moczu do jamy brzusznej.
4. Leczenie nietrzymania moczu
Gdy pojawią się objawy nietrzymania moczu, koniecznie trzeba udać się z wizytą do urologa i neurologa, a jeśli problem ten dotyczy kobiety – również do ginekologa. Poza wywiadem lekarskim należy wykonać szereg badań dodatkowych:
- badanie ogólne i posiew moczu,
- oznaczenie stężenia kreatyniny i mocznika w surowicy,
- USG,
- badanie urodynamiczne.
Leczenie nietrzymania moczu początkowo polega na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń, których celem jest wzmocnienie mięśni dna miednicy (ćwiczenia mięśni Kegla), oraz na przestrzeganiu właściwego oddawania moczu w ciągu doby. Kolejnym etapem leczenia jest leczenie farmakologiczne, a w przypadku niepowodzenia leków – leczenie operacyjne. Terapia trwa długo i musi być prowadzona systematycznie i konsekwentnie.
Inkontynencja to wstydliwa przypadłość, ale warto przełamać opory i udać się do lekarza w celu podjęcia jej leczenia.
4.1. Leczenie techniką behawioralną
W leczeniu nietrzymania moczu bardzo skuteczne mogą okazać się techniki behawioralne i modyfikacje stylu życia. Lekarz może zalecić ćwiczenia mięśni pęcherza moczowego , które są pomocne w kontrolowaniu nietrzymania moczu z parcia. Trening polega na odwlekaniu momentu oddania moczu po pojawieniu się parcia na pęcherz.
Na początku należy wstrzymywać się około 10 minut, z czasem systematyczne ćwiczenia pozwalają na wydłużenie przerw między oddawaniem moczu do 2-4 godzin.
Innym ćwiczeniem pęcherza jest podwójne oddawanie moczu. Trening zaczyna się od opróżnienia pęcherza, następnie należy odczekać kilka minut i spróbować oddać mocz ponownie.
Ćwiczenie to może pomóc w całkowitym opróżnianiu pęcherza, co pozwala zmniejszyć objawy nietrzymania moczu wynikającego z przepełnienia. Ponadto chory uczy się jak kontrolować potrzebę oddania moczu. Aby odwlec moment opróżnienia pęcherza, należy zrelaksować się lub odwrócić swoją uwagę inną czynnością.
W leczeniu nietrzymania moczu kolejnym przykładem technik behawioralnych jest planowanie oddawania moczu. W praktyce oznacza to korzystanie z toalety co 2-4 godziny, zamiast czekania na uczucie parcia na pęcherz.
Kontrolę nad pęcherzem można uzyskać również za pomocą modyfikacji diety. Nietrzymanie moczu - leczenie opiera się również na ograniczeniu ilości spożywanego alkoholu, kofeiny i kwaśnych produktów. Korzystne jest również zrzucenie zbędnych kilogramów i zwiększenie aktywności fizycznej.
4.2. Fizykoterapia w leczeniu nietrzymania moczu
Osoby zmagające się z kropelkowym lub lekkim nietrzymaniem moczu mogą odnotować wyraźną redukcję lub nawet całkowite ustąpienie objawów choroby dzięki systematycznym ćwiczeniom mięśni Kegla.
Są to mięśnie dna miednicy, które pomagają kontrolować oddawanie moczu. Mocne mięśnie Kegla są szczególnie skuteczne w walce z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, ale mogą pomóc również chorym dotkniętym nietrzymaniem moczu z parcia.
Wystarczy wyobrazić sobie, że próbujemy zatrzymać przepływ moczu. Należy napiąć mięśnie dna miednicy i odczekać 3 sekundy przed ich rozluźnieniem. Ćwiczenie należy wykonywać seriami po 10 powtórzeń. Jedyna trudność polega na tym, że nie każdy ćwiczący wie na początku, czy napina właściwe mięśnie i w odpowiedni sposób.
Jeśli ćwiczysz mięśnie Kegla i odczuwasz, jak lekko unoszą się, używasz właściwych mięśni. Mężczyźni ćwiczący mięśnie dna miednicy mogą zauważyć lekkie podnoszenie się penisa w stronę tułowia.
Aby sprawdzić, czy trening jest prowadzony właściwie, warto stanąć przed lustrem. W czasie ćwiczeń mięśni Kegla nie powinny napinać się inne mięśnie, np. mięśnie pośladków, brzucha lub nóg.
Rożki dopochwowe dla kobiet
Kobietom z nietrzymaniem moczu, jako leczenie czasami zaleca się stosowanie rożków pochwowych. To rodzaj ciężarków, które stosuje się w trakcie ćwiczeń mięśni Kegla.
Można zastosować również stymulację elektryczną. Procedura polega na umieszczeniu elektrod w odbycie lub pochwie, które pobudzają i wzmacniają mięśnie dna miednicy.
Łagodna stymulacja elektryczna może skutecznie leczyć wysiłkowe nietrzymanie moczu i nietrzymanie moczu z parcia, ale zwykle potrzeba kilku miesięcy regularnego powtarzania zabiegów.
4.3. Farmakologiczne leczenie inkontynencji
U wielu chorych zachodzi konieczność równoczesnego stosowania leków i terapii behawioralnej. Najczęściej lekarz zaleca stosowanie globulek dopochwowych z estriolem, a także leki antycholinergiczne, które eliminują popuszczanie moczu oraz uczucie tzw. parcia powodującego częste wizyty w toalecie.
Medykamentów takich nie mogą jednak zażywać osoby chore na jaskrę. Leki, które może zalecić specjalista, mają przede wszystkim za zadanie odbudować błonę śluzową cewki moczowej, a przez to uszczelnić ją i uczynić bardziej sprężystą – są to najczęściej leki hormonalne.
Inną grupę farmaceutyków stanowią leki przeciwdepresyjne, które z kolei zmniejszają siłę skurczów pęcherza i zwiększają napięcie mięśni zwieracza. W leczeniu nietrzymania moczu stosuje się również leki alfaadrenomimetyczne (efedryna, pseudoefedrna, midodryna, fenylopropanolamina). Dzięki nim zwiększa się napięcie zwieracza wewnętrznego.
Niestety leki te mogą powodować uciążliwe skutki uboczne, takie jak zaburzenia snu, bóle głowy czy wzrost ciśnienia tętniczego.
W leczeniu mieszanego nietrzymania moczu oraz wysiłkowego nietrzymania moczu stosowane są trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.
Wyciek moczu mają za zadanie pochłaniać wkładki urologiczne. Kobiety mogą zastosować również gałki dopochwowe, które podtrzymują pęcherz moczowy i zapobiegają niekontrolowanemu oddawaniu moczu.
4.4. Chirurgiczne leczenie nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu można też wyleczyć operacyjnie. Istnieje aż 160 różnych metod operacyjnego leczenia dolegliwości – tę najlepszą dla pacjenta wybiera lekarz. Jest ona dostosowana do wieku, stanu zdrowia, stylu życia, a także przebytych operacji. Przed rozpoczęciem leczenia chirurgicznego (czasami też farmakologicznego) konieczne jest wykonanie badania urodynamicznego, które pozwoli odróżnić rodzaj a czasem przyczynę nietrzymania moczu i dopasowania odpowiedniego leczenia.
Gdy zawodzą inne metody leczenia nietrzymania moczu, warto rozważyć operację z użyciem implantów, taśm podwieszających lub sztucznych zwieraczy. Sztuczne zwieracze są szczególnie pomocne w leczeniu mężczyzn, u których występuje osłabienie zwieracza na skutek leczenia raka prostaty lub powiększenia gruczołu prostaty.
Sztuczny zwieracz z wyglądu przypomina mały krążek, który umieszcza się wokół szyi pęcherza moczowego. Wypełniony płynem krążek zamyka zwieracz do momentu, gdy pacjent jest gotowy na oddanie moczu.
Aby opróżnić pęcherz, należy nacisnąć na zastawkę umieszczoną pod skórą, która powoduje rozluźnienie sztucznego zwieracza i pozwala na przepływ moczu.
Osoby, u których inkontynencja jest spowodowana trudnościami z całkowitym opróżnieniem pęcherza w czasie oddawania moczu mogą rozważyć zakładanie cewnika. Jest to cienka rurka, którą wprowadza się do cewki moczowej kilka razy dziennie.
Niestety, na pytanie, czy nietrzymanie moczu można wyleczyć, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Skuteczność leczenia nietrzymania moczu jest w dużej mierze kwestią indywidualną, zależą od rodzaju schorzenia i jego przyczyny, a także innych czynników jak płeć, wiek, choroby towarzyszące. Niektórzy chorzy świetnie reagują na niewielkie nawet zmiany w stylu życia, inni muszą poddać się operacji.
Obecnie najczęściej używanymi metodami chirurgicznego leczenia nietrzymania moczu są TVT lub TOT, czyli leczenie przy pomocy beznapięciowej taśmy dopochwowej TVT. Zabieg polega na przeciągnięciu „taśmy” pod cewką moczową i podwieszeniu jej środkowego odcinka. Umożliwia to odtworzenie naturalnie występującego kąta pęcherzowo-cewkowego.
4.5. Zabiegi na nietrzymanie moczu - botoks, stymulatory nerwów, metoda laserowa
Czasami zachodzi konieczność wdrożenia bardziej inwazyjnej terapii. W leczeniu nietrzymania moczu stosowane są między innymi zastrzyki do tkanki otaczającej cewkę moczową. Podawane za pomocą iniekcji substancje zwiększają swoją objętość, dzięki czemu cewka pozostaje zamknięta, a mimowolny wyciek moczu jest znacznie ograniczony.
Obecnie stosuje się również zastrzyki z botuliną do mięśnia zwieracza pęcherza moczowego. Zabieg ten jest korzystny zwłaszcza dla osób z pęcherzem nadreaktywnym. Kontrolowanie funkcji pęcherza można wzmacniać także za pomocą stymulatorów nerwów. Są to urządzenia, które wszczepia się pod skórę pośladka.
Przewód jest podłączony do nerwu kulszowego (istotny dla kontroli pęcherza nerw biegnący od dolnej części rdzenia kręgowego do pęcherza). Stymulator wysyła bezbolesne impulsy elektryczne, które pobudzają nerw i pomagają kontrolować pęcherz moczowy.
Można także skorzystać z laserowego leczenia nietrzymania moczu. Dzięki metodzie laserowego obkurczania pochwy następuje przywrócenie napięcia mięśni dna miednicy oraz górnej ściany pochwy. Specjalistyczny laser używany w tego rodzaju zabiegach pobudza wytwarzanie włókien kolagenowych i śluzówki.
Dzięki zabiegowi zmniejsza się obwód pochwy, a tkanki są bardziej sprężyste i napięte. Najczęściej już pierwszy zabieg laserowy pozwala pozbyć się nietrzymania moczu, a w razie konieczności można go powtórzyć. Zabieg jest bezbolesny, trwa ok. 30 minut i nie wymaga zastosowania znieczulenia.
5. Higiena osobista przy nietrzymaniu moczu
Przed rozpoczęciem leczenia, warto się do niego odpowiednio przygotować. W tym czasie bardzo ważnym aspektem jest dbanie o higienę intymną. Okolice intymne powinny być myte pod bieżącą wodą, przynajmniej 2 razy dzienne. Zaleca się stosowanie płynów i żeli do higieny intymniej o odczynie zbliżonym do tego w pochwie – pH 5.5.
Warto mieć również przy sobie chusteczki odświeżające. Oprócz kosmetyków nie wolno zapominać o doborze odpowiednej bielizny – powinna być z naturalnych tkanin – najlepiej bawełny.
Należy zaopatrzyć się w specjalistyczne wkładki i podpaski, dedykowane kobietom z nietrzymaniem moczu – zapewniają komfort podczas okresu leczenia. To dużo lepsze rozwiązanie niż zwykłe podpaski, które nie są przystosowane do stosowania przy nietrzymaniu moczu. Wkłady anatomiczne posiadają odpowiednią budowę, która zapobiega przedostawaniu się moczu na zewnątrz.
Nie dopuszczają również do jego kontaktu ze skórą, co w efekcie ogranicza ryzyko podrażnień, bardzo częstych u osób z nietrzymaniem moczu. Wkłady i majtki chłonne to też sposób na wyeliminowanie przykrego zapachu, na który skarżą się osoby z tą dolegliwością.
6. Pieluchomajtki dla dorosłych
Pieluchomajtki określane również jako pampersy dla dorosłych, to artykuły higieniczne przeznaczone dla osób zmagających się z problemem nietrzymania moczu, u których symptomy zjawiska znajdują się w zaawansowanym stadium. Podobnie jak te dla dzieci, pampersy dla dorosłych zapewniają wysoką skuteczność i ochronę przed przeciekaniem.
Wykonane z miękkich, przyjemnych w dotyku materiałów, nie powodują podrażnień, chroniąc skórę przed odparzeniami. Wygodne i elastyczne zapewniają wysoki komfort użytkowania. Niezwykle chłonny wkład absorbuje wilgoć do wewnątrz, zabezpieczając skórę przed kontaktem z moczem. Dodatkowo pochłania nieprzyjemne zapachy, zapewniając przyjemne uczucie świeżości.
Pampersy dla dorosłych mogą być wykorzystywane także przez osoby, które ze względu na zaawansowany wiek lub zły stan zdrowia zmuszone są do długotrwałego przebywania w pozycji leżącej. Dostępne w różnych rozmiarach, zapewniają wygodę noszenia w każdej sytuacji. Aby zwiększyć ich skuteczność, warto zadbać o to, by właściwie wybrać rozmiar produktu.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.