Łysienie anagenowe - przyczyny, diagnostyka, leczenie, zespół łysienia anagenowego
Łysienie anagenowe to rodzaj łysienia, które dotyczy mieszków aktywnie rosnących (w fazie anagenu). Włosy są dla wielu osób ważnym elementem wpływającym na właściwe postrzeganie własnej osoby, dobre samopoczucie i samoocenę. Dla niektórych ich utrata jest przyczyną depresji, zaburzeń w kontaktach międzyludzkich oraz nieakceptowania własnego wyglądu. W większości łysienie dotyczy ludzi w podeszłym wieku, czasem jednak zdarza się, że osoby młode również zostają dotknięte tym schorzeniem. Łysienie anagenowe jest przykładem utraty włosów występującej u młodych osób oraz związanej z niektórymi lekami.
1. Fazy wzrostu włosa
Gęstość, grubość i ilość włosów jest cechą indywidualną, która podlega znacznym wahaniom oraz zależy od wielu czynników:
- koloru włosów,
- płci,
- rasy,
- wieku,
- czynników genetycznych i środowiskowych.
Wzrost włosów nie jest synchroniczny, co zapobiega jednoczasowej utracie całego owłosienia. Fazy wzrostu włosa to:
- Anagen - w fazie tej następuje najintensywniejszy wzrost włosa. Cebulki włosów w tej fazie są długie, nieregularne, są pokryte nienaruszonymi osłonkami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz całkowicie zabarwione. Okres ten trwa ok. 4-6 lat. Ilość włosów w tej fazie to 80-90%.
- Katagen - okres przejściowy. Zabarwienie cebulek jest mniejsze, w związku ze wzrostem produkcji keratyny. Faza ta trwa około 2-4 tygodnie, a ilość włosów się w niej znajdujących wynosi 2-3%.
- Telogen - faza spoczynku. Cebulki w tej fazie są krótkie i połączone z mieszkami (kształt „club”), nie są pokryte osłonkami oraz tracą zabarwienie. Okres ten trwa 2-4 miesiące.
2. Czym jest łysienie?
Łysienie (łac. alopecia) występuje, kiedy dzienna utrata włosów wynosi powyżej 100 i utrzymuje się przez okres kilku tygodniu. Włosy mogą wypadać z całej powierzchni głowy lub jedynie z ograniczonych jej miejsc, czasami dotyczy to też innych okolic ciała (np. dołów pachowych, okolicy narządów płciowych, brwi, rzęs, brody u mężczyzn).
Możemy wyróżnić następujące rodzaje łysienia zależne od fazy wzrostu włosa, jak również: bliznowaciejące, androgenowe, plackowate, o podłożu psychicznym, z powodu złej pielęgnacji, związane z grzybicą skóry owłosionej głowy.
3. Co to jest łysienie anagenowe?
Łysienie anagenowe (inaczej dystroficzne) to rodzaj łysienia, który może występować zarówno u młodych ludzi jak i u starszych. Łysienie tego typu dotyczy mieszków aktywnie rosnących, czyli w fazie anagenu. Utrata włosów może być częściowa lub całkowita, jednak dotyczy dużej ich ilości. Utrata włosów w tym typie jest związana z zaburzeniem naturalnego cyklu ich wzrostu. Łysienie powoduje nagłe zahamowanie procesów podziału macierzy włosa, co przyczynia się do jego osłabienia - włosy stają się łamliwe, słabe, cieńsze, podatne na uszkodzenie.
Łysienie anagenowe może powodować także nieprawidłowe tworzenie i formowanie włosów oraz stan zapalny macierzy. Charakterystyczne dla łysienia anagenowego jest zwężenie trzonu włosa oraz występowanie w miejscu przewężenia pęknięć. Zmiana struktury włosów powoduje, że wypadają one w krótkich okresach czasu (po kilku dniach, tygodniach od zadziałania czynnika uszkadzającego). Nie jest to jednak łysienie trwałe, szpecące i okaleczające, ponieważ mieszki pozostają niezmienione (rzadko występuje zniszczenie cebulki). Odrost włosów rozpoczyna się zazwyczaj samoistnie po ustąpieniu działania czynnika prowokującego łamanie się włosów.
4. Przyczyny łysienia anagenowego
Wypadanie włosów w fazie anagenu jest związane z uszkodzeniem mieszka włosowego lub zahamowaniem podziałów mitotycznych. Zmiany takie mogą powodować następujące preparaty stosowane w chemioterapii:
- środki antymetaboliczne,
- alkilowe,
- hamujące mitozę.
Łysienie w przypadku terapii nowotworów zależy od ilości przyjmowanych chemioterapeutyków oraz ich dawki. Najczęściej wypadanie włosów jest odnotowane po zażywaniu: doksorubicyny, nitrosoureasu, cyklofosfamidu, bleomycyny, daunorubicyny, daktynomycyny, fluorouracylu, allopurynolu, metotreksatu. Środki zawierające bizmut, L-dopę, kolchicynę, cyklosporynę także mogą spowodować wypadanie włosów w fazie anagenu. Związki takie jak: tal, arsen, bor, ołów, złoto, bizmut oraz promieniowanie jonizujące przyspieszają łysienie.
Wypadanie włosów w fazie anagenu pojawia się również u osób z alopecia areata, z ziarniniakiem grzybiastym, po radioterapii, w niektórych chorobach układu dokrewnego, po silnym urazie psychicznym, w problemach z nadciśnieniem oraz w pęcherzycy zwykłej (pemphigus vulgaris). Ostatnia choroba powoduje produkcję przeciwciał pemphigus przeciwko nabłonkowi mieszka włosowego.
5. Diagnostyka łysienia anagenowego
Leczenie łysienia tylko wtedy jest skuteczne, gdy stosuje się preparaty odpowiednie do danego typu. W tym celu należy zróżnicować z jakim rodzajem łysienia mamy do czynienia. Najlepiej do tego celu posłuży nam badanie włosów zwane trichogramem. Przed jej wykonaniem należy pobrać około 40-100 włosów z różnych okolic skóry owłosionej głowy. Badanie określa nam procentowy skład włosów w każdej fazie. Za normę uznajemy następujący wynik: anagen 66-96%, katagen do 6%, telogen 2-18%, ilość włosów dysplastycznych do 18%.
W łysieniu anagenowym występuje większa ilość włosów o nieprawidłowej budowie, czyli dysplastycznych. Czasami można różnicować włosy dysplastyczne za pomocą „gołego” oka, jednak taki wynik jest mało miarodajny. Włosy w łysieniu anagenowym mają długie, poszarpane, nieregularne, całkowicie zabarwione korzenie z osłonami zewnętrzną i wewnętrzną. Gdy pacjent nie zgadza się na wyrywanie włosów, można użyć mniej bolesnej metody. Do badania włosy pobiera się podczas czesania ich grzebieniem. Rozpoznaniem jest odnalezienie smukłych, zwężających się pęknięć.
Łysienie anagenowe można także rozpoznać stosując badanie histologiczne. Do badania pobiera się wycinek zawierający około 25-50 mieszków. Prawidłowy wynik to poniżej 15% włosów w fazie telogenu. Łysienie anagenowe rozpoznajemy na podstawie prawidłowego stosunku włosów w fazie anagen: telogen, a mieszki nie mają oznak zapalenia, mają niezmienioną powłokę wewnętrzną. W każdym przypadku łysienia należy wykluczyć istnienie chorób (ogólnoustrojowych, dermatologicznych, autoimmunologicznych) powodujących utratę włosów, czynniki genetyczne, niedobory pokarmowe, zaburzenia hormonalne i metaboliczne, infekcje.
6. Leczenie łysienia anagenowego
Każda osoba, która zauważy u siebie nadmierną utratę włosów powinna skontaktować się z lekarzem, celem znalezienia przyczyny łysienia. Wypadanie włosów typu anagenowego nie powoduje zazwyczaj trwałego wyłysienia, a włosy zaczynają odrastać, po ustąpieniu działania czynnika szkodliwego. Występują jednak leki, które mogą być pomocne w terapii łysienia, poprzez przyspieszenie odrostu włosów. Preparatem takim jest minoksydyl.
7. Zespół łysienia anagenowego
Choroba ta zwana również loose anagen syndrome jest schorzeniem najprawdopodobniej dziedzicznym, dotykającym głównie dzieci i ustępującym samoistnie (przewlekły charakter może wystąpić w przypadku pojawienia się jej w wieku powyżej 5 lat). Wypadanie włosów ma charakter plackowaty lub rozlany, o największym nasileniu w okolicy potylicznej (przyczyną może być „wycieranie” włosów o poduszkę), nie towarzyszy mu bliznowacenie i stan zapalny. Schorzenie częściej występuje u dzieci o jasnych włosach. Włosy zmienione chorobowo są luźno osadzone w mieszkach i łatwo wypadają, pozostałe włosy są krótkie, rozczochrane i trudne w czesaniu. Wypadanie włosów z korzeniem jest spowodowane brakiem wewnętrznej i zewnętrznej pochewki, mimo występowania fazy aktywnego wzrostu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.