Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Jakub Szaniawski

Żylaki w ciąży - przyczyny i leczenie

Avatar placeholder
29.03.2021 23:19
Żylaki to przewlekła choroba naczyń krwionośnych.
Żylaki to przewlekła choroba naczyń krwionośnych. (gettyimages)

Żylaki, czyli przewlekła choroba żylna, to schorzenie żył polegająca na utrudnionym odpływie krwi z kończyn dolnych. Ponieważ krew żyłami w nogach płynie „na przekór” grawitacji, potrzebne są mechanizmy umożliwiające przezwyciężenie siły ciążenia. Jednym z ważniejszych jest działanie mięśni nóg. Otóż w czasie ruchów nogą mięśnie kurczą się, naciskają na żyły i dzięki temu pompują krew ku górze, w kierunku serca. Właśnie ten mechanizm powoduje, że długie stanie, siedzenie, czy leżenie powoduje zaleganie krwi w żyłach. Ma to szczególnie duże znaczenie przy siedzącym trybie pracy.

spis treści

1. Jak działają zastawki żylne?

W żyłach istnieje mechanizm, który zapobiega cofaniu się krwi. Są to zastawki żylne, które umożliwiają przepływ krwi ku sercu, a uniemożliwiają jej cofanie się. Przewlekła choroba żylna powstaje na skutek uszkodzenia zastawki w żyłach. Zastawki to struktury niezwykle kruche. Do ich uszkodzenia może dojść wskutek działania czynników genetycznych (odziedziczonych po rodzicach) lub nabytych, najczęściej w wyniku niszczenia przez zakrzepy żylne.

Gdy uszkodzone są zastawki, krew zalega w żyłach i tym samym zwiększa w nich ciśnienie. Powoduje to odcinkowe „rozdęcie” ściany żył, co można zaobserwować, gdyż taka poszerzona żyła uwidacznia się na skórze w postaci tzw. pajączków. Później dołączają się kolejne objawy – obrzęki nóg, żylaki czy przebarwienia skóry. Później wystarczy już nawet niewielkie, najmniejsze nawet, uderzenie czy skaleczenie i wytwarza się owrzodzenie, które jest już bardzo trudne do wyleczenia.

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Przewlekła choroba żylna przebiega więc etapami – od pajączków na skórze, poprzez obrzęki nóg i przebarwienia aż do owrzodzeń. Te trudno gojące się rany mogą być bardzo niebezpieczne, gdyż upośledzają one zdolność pacjenta, a nawet mogą doprowadzić do trwałego kalectwa.

Ponadto żylaki mogą prowadzić do innej, niezwykle groźnej choroby związanej z zastojem krwi w żyłach – zakrzepicy żylnej. A ta może być już nawet niebezpieczna dla życia chorego, np. w mechanizmie zatoru tętnicy płucnej.

2. Żylaki w ciąży

Żylaki w ciąży to problem, który dotyka około 40 proc. ciężarnych kobiet. W tym czasie kobieta jest szczególnie narażona na ryzyko wystąpienia żylaków, m.in. z powodu wzrastającej wagi ciała i ucisku płodu na żyłę główną.

Sine, powrózkowate zgrubienia na nogach, pojawiające się wzdłuż linii żył nie tylko brzydko wyglądają, ale również swędzą i mogą prowadzić do poważnej choroby, jaką jest zakrzepica żył. Jak zatem dbać o nogi i w jaki sposób leczyć żylaki w okresie ciąży?

Zobacz także:

2.1. Przyczyny powstawania żylaków w ciąży

Żylaki to widoczne pod skórą chorobliwie poszerzone żyły, które powstają wtedy, gdy krew z kończyn dolnych ma trudności w przepływie do serca i zalega w naczyniach żylnych, rozpychając je i powodując obrzmienia. Żylaki w ciąży pojawiają się u kobiet dość często.

Ryzyko wystąpienia żylaków w ciąży wzrasta, gdy:

  • masz predyspozycje genetyczne ku ich wystąpieniu – jeśli w twojej rodzinie na żylaki cierpiała mama bądź babcia, wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się żylaków również u ciebie;
  • już przed ciążą miałaś problemy z żylakami lub z inną chorobą krążeniowo-naczyniową;
  • obecna ciąża jest ciążą kolejną (nie pierwszą);
  • masz nadwagę;
  • spędzasz dużo czasu w pozycji pionowej – stojąc albo siedząc;
  • prowadzisz mało aktywny tryb życia, w którym nie ma miejsca na sport i ruch.

Zdrowe żyły transportują krew obwodową w kierunku serca. Ponieważ w dolnych partiach ciała krew musi przeciwdziałać siłom grawitacji, innymi słowy – musi być pompowana pod górę, w żyłach są zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi. Jeśli zastawki nie domykają się, krew spływa do splotów żylnych, tworząc tam rozdęcia i obrzmienia.

Ciąża sprzyja powstawaniu żylaków z kilku powodów:

  • ucisk powiększającej się macicy i rozwijającego się płodu na naczynia żylne w miednicy powoduje utrudniony odpływ krwi z dolnych partii ciała;
  • zwiększenie objętości krążącej w obiegu krwi o około 1 litr – im więcej krwi do przepompowania, tym bardziej wydolne muszą być zastawki żylne i inne mechanizmy pompujące, m.in. mięśnie nóg;
  • "przeprogramowanie hormonalne" u kobiet w czasie ciąży – wzrasta stężenie progesteronu, żeńskiego hormonu płciowego, który powoduje rozkurczanie się mięśni gładkich w ścianach żył i skutkuje zmniejszeniem sprężystości naczyń żylnych.

3. 3 Profilaktyka żylaków w ciąży

Wystąpieniu żylaków w czasie ciąży można skutecznie przeciwdziałać. Jeśli należysz do grupy ryzyka lub zauważysz u siebie pierwsze objawy choroby, np. uczucie ciężkości nóg, pajączki, opuchnięcia łydek czy skurcze w nogach, poważnie potraktuj poniższe zalecenia:

  • kontroluj swoją wagę;
  • unikaj długiego siedzenia i stania;
  • nie zakładaj nogi na nogę;
  • kładź się z nogami lekko uniesionymi w górę (podłóż pod nogi poduszkę);
  • regularnie pływaj lub przynajmniej spaceruj pół godziny dziennie;
  • rób masaże stóp i łydek;
  • nie dźwigaj ciężkich rzeczy;
  • noś buty z szerokimi noskami i na niewysokich obcasach;
  • nie wkładaj uciskającej i krępującej ruchy odzieży;
  • unikaj gorących kąpieli, sauny, solarium i długiego opalania;
  • łykaj leki zawierające w swym składzie rutynę, która wzmacnia ściany naczyń krwionośnych;
  • ogranicz spożycie soli.

3.1. Leczenie żylaków w czasie ciąży

Możliwości leczenia żylaków w czasie ciąży są, niestety, dość mocno ograniczone. Nie zaleca się np. operacyjnego usuwania żylaków w okresie ciąży. Zabiegi chirurgiczne na żylakach można wykonywać dopiero po porodzie, a gdy kobieta karmi piersią, po okresie karmienia.

Także nie jest wskazane leczenie farmakologiczne. Każda interwencja lekowa w organizm kobiety ciężarnej niesie bowiem ryzyko oddziaływania na płód. Chociaż wiele leków przeciwżylakowych nie było testowanych w ciąży, ich zażywanie przez kobiety ciężarne musi odbywać się pod okiem specjalisty.

Bardzo dobrym sposobem na łagodzenie bólu nóg i zapobieganie żylakom w ciąży jest noszenie specjalnych rajstop przeciwżylakowych albo pończoch, które masują zalegającą krew. Dobre rajstopy muszą mieć odpowiedni ucisk, nie powinny być dlatego ani za duże, ani za małe. Dobrze, gdy są zrobione na miarę, na podstawie recepty lekarza.

W chorobie żylakowej w czasie ciąży pomaga tez stosowanie kremów i żeli, zawierających wyciąg z kasztanowca. Zwiększa on napięcie ścian naczyń krwionośnych, łagodzi obrzęki nóg i działa przeciwzapalnie. Trzeba jednak pamiętać, że maści uśmierzają ból, ale nie usuną już istniejących żylaków.

Czasami żylaki po okresie ciąży ustępują samoistnie. Jeśli jednak tak się nie stanie, należy skonsultować się z lekarzem specjalistą. Może on wówczas zlecić leczenie farmakologiczne, zabieg operacyjny albo skleroterapię. Trzeba jednak zawsze pamiętać, że żylaki to nie tylko defekt kosmetyczny, ale też poważna choroba, która zlekceważona może prowadzić do powikłań, a nawet zagrożenia życia.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Przewlekła niewydolność żylna
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze