Owrzodzenia żylne
Żylaki podudzi są problemem dotyczącym dużej części społeczeństwa. Dla większości chorujących osób najpoważniejszą niedogodnością jest defekt kosmetyczny. To jednak nie do końca prawda. Trzeba pamiętać, że nieleczona przewlekła choroba żylna może spowodować poważne powikłania. Najważniejszym z nich jest owrzodzenie nóg.
Są to zmiany bolesne, upośledzające normalne funkcjonowanie, a nawet powodujące, iż chory czuje się odizolowany od społeczeństwa. Owrzodzenie podudzi to powikłanie charakterystyczne dla żylaków – ¾ chorych zgłaszało objawy przewlekłej choroby żylnej trwającej od wielu lat. Najczęściej chorzy tacy nie leczyli swoich dolegliwości na wcześniejszym etapie.
1. Jak powstają żylaki?
Żylaki powstają wskutek zaburzeń krążenia żylnego w kończynach dolnych i uszkodzenia zastawek żylnych, co skutkuje zastojem krwi i zwiększonym jej ciśnieniem w naczyniach żylnych. Gdy krew – zamiast płynąć do serca – cofa się z powrotem do kończyny, rozdęte naczynia tracą swą elastyczność i grubieją. Powoduje to dalsze niszczenie zastawek żylnych i postęp choroby. Po pewnym czasie tkanki, z których spływa krew uszkodzonymi żyłami, stają się niedotlenione. Dochodzi do kumulacji toksycznych produktów powstałych na skutek przemian beztlenowych, które uszkadzają otaczające tkanki. Dochodzi wtedy do powstawania pierwszych zmian na skórze. W konsekwencji prowadzą one do trudno gojących się owrzodzeń – ran, których leczenie nie jest łatwe. Mechanizm ten można zatrzymać przez wyeliminowanie czynników sprzyjających żylakom (otyłość, stojący lub siedzący tryb życia, brak ruchu). Pomóc może też wizyta u lekarza, który zaleci leczenie preparatami wzmacniającymi żyły, a w razie ich nieskuteczności – zaproponuje leczenie operacyjne.
2. Diagnostyka owrzodzeń żylnych
Gdy chory zgłosi się z owrzodzeniami nóg, lekarz powinien przede wszystkim ocenić, jaka jest według niego przyczyna powstałych zmian. Czasem nie jest to łatwe, gdyż bywa, że na obraz kliniczny owrzodzeń składa się kilka przyczyn. Najczęstszą z nich jest przewlekła niewydolnośc żylna, ale może to być także nieleczona cukrzyca, uraz kończyny dolnej, czy choroby tętnic. Odkrycie przyczyny powstawania zmian pozwala na skuteczne leczenie przyczynowe, a nie tylko objawowe. W tym celu lekarz zleca wykonanie badań podstawowych, takich jak morfologia i zawartość cukru we krwi. Badania te powinny być też uzupełnione USG dopplerowskim w celu oceny przepływu krwi w kończynie. Na tej podstawie lekarz stwierdza, jaki jest stopień zaawansowania zmian w naczyniach.
Podstawowym postępowaniem w leczeniu owrzodzeń jest zlikwidowanie obrzęku kończyny. Można tego dokonać przez tzw. kompresję, czyli leczenie uciskowe. Takie postępowanie ma też tę zaletę, iż zmniejsza niewydolność żylną – jest więc leczeniem zarówno objawowym, jak i przyczynowym. Stosuje się tu bandaże elastyczne lub nieelastyczne, a także różne rodzaje rajstop uciskowych. Trzeba pamiętać, aby przed zastosowaniem takiego leczenia sprawdzić ukrwienie kończyny. Zastosowanie ucisku na niedokrwioną kończynę może doprowadzić do pogłębienia niedokrwienia.
3. Leczenie owrzodzeń żylnych
Postępowanie w owrzodzeniu kończyny polega też na opracowaniu rany przez chirurga, często nawet w warunkach sali operacyjnej. Ma to na celu usunięcie tkanki martwiczej, która utrudnia gojenie. W dalszym leczeniu zakażonej rany stosuje się głównie preparaty o działaniu miejscowym: leki antyseptyczne, leki enzymatyczne (oczyszczające owrzodzenie) lub nieenzymatyczne środki biologiczne oparte na żelach hydrokoloidowych i hydrożelach (np. specjalne opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe). Jako środki antyseptyczne do oczyszczania owrzodzenia wykorzystuje się preparaty, które nie uszkadzają tworzącej się ziarniny.
Bardzo rzadko istnieje konieczność stosowania doustnych antybiotyków, zależy to jednak od rozległości zmian i stopnia ich nasilenia. Wtedy jednak najpierw wykonuje się wymaz ze zmiany, aby zastosowana antybiotykoterapia była celowana, przeciwko konkretnej bakterii. Po ustąpieniu stanu zapalnego w owrzodzeniu zaczyna tworzyć się ziarnina. Jest ona naturalnym elementem procesu gojenia rany - wypełnia ubytki tkanki, stanowi barierę przed bakteriami. Nie można jednak dopuścić, aby ziarnina przerastała brzegi rany. Aby temu zapobiec, można zastosować naświetlanie laserem lub (na krótko) maść ze sterydem. Jeśli mimo zastosowanego leczenia, owrzodzenie o dużej powierzchni nie chce się goić, można rozważyć przeszczep skóry. Najczęściej stosuje się autoprzeszczep (zastosowanie własnych tkanek z innej części ciała, ale możliwe jest też użycie materiałów syntetycznych. Jest to rozległa operacja, a regeneracja tkanek po niej – długotrwała. Po zagojeniu owrzodzenia należy usunąć przyczynę jego powstania. W przypadku niewydolności żylnej, choroba, która jest tak zaawansowana, iż doprowadziła do powstania owrzodzeń, jest wskazaniem do leczenia chirurgicznego – może to być operacja lub skleroterapia.
4. Zatorowość płucna
Jeśli pacjent nie zgłosi się do lekarza w fazie owrzodzenia, ryzykuje wtedy jeszcze groźniejszym powikłaniem – zatorowością płucną, która – choć nieczęsta, to może być bezpośrednim zagrożeniem życia lub doprowadzić do kalectwa. Ten groźny stan ma miejsce, gdy ze zmienionej żyły głębokiej oderwie się skrzep, który powędruje do płuc i tam zaczopuje jedno z głównych naczyń. Objawy zatorowości płucnej są niecharakterystyczne: duszność, ból w klatce piersiowej, a także omdlenia i zasłabnięcia. W przypadku zaobserwowania takich objawów u osoby chorującej na przewlekłą niewydolność żylną, należy bezwzględnie zadzwonić po karetkę.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.