Trwa ładowanie...
18+
UWAGA!
Ta strona zawiera treści przeznaczone wyłącznie dla osób dorosłych.
Przejdź na stronę główną Mam 18 lat i chcę wejść

Kalendarzyk miesiączkowy - rozpoznawanie dni płodnych, zalety, wady

Kalendarzyk małżeński sprawdza się u kobiet miesiączkujących regularnie
Kalendarzyk małżeński sprawdza się u kobiet miesiączkujących regularnie (Getty Images)

Kalendarzyk miesiączkowy to naturalna metoda antykoncepcyjna, którą wybiera wiele kobiet ze względu na przeciwwskazania zdrowotne, przekonania religijne lub po prostu zwykłą niechęć do stosowania sztucznych środków. Kalendarzyk małżeński polega na obserwacji swojego cyklu. Nazywany jest też metodą rytmu lub metodą Ogino-Knausa. Dzięki temu, że kalendarzyk określa dni płodne kobiety należy do jednej z metod naturalnego planowania rodziny (NPR).

spis treści

1. Cykl miesiączkowy kobiety

Jednym ze sposobów obliczania dni płodnych jest kalendarzyk małżeński, nazywany również menstruacyjnym. Do jego stworzenia wymagana jest umiejętność obserwacji i skrupulatnego notowania objawów. Dzięki temu jesteśmy w stanie wyliczymy średnią długość cyklu i przewiedzieć kiedy występują dni płodne i niepłodne.

Cykl miesiączkowy to okres między dwiema kolejnymi miesiączkami, w trakcie którego dochodzi do dojrzewania komórki jajowej, owulacji, przygotowania endometrium na przyjęcie zarodka oraz do miesiączki (w przypadku braku zapłodnienia).

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Cykl płciowy żeński pozostaje pod kontrolą hormonów wydzielanych przez podwzgórze, regulujących czynność wydzielniczą przysadki mózgowej (FSH - folitropiny, wpływającej na wytwarzanie estrogenów oraz wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz LH - lutropiny, odpowiedzialnej za zapoczątkowanie owulacji).

Cały cykl rozrodczy składa się dwóch osobnych cykli (jajnikowego i miesiączkowego), nakładających się na siebie. Dla zrozumienia metody kalendarzowej ważne jest zapoznanie się i nauczenie cyklu jajnikowego, ponieważ głównym założeniem kalendarzyka małżeńskiego jest określenie dnia owulacji.

Cykl jajnikowy, określający zmiany zachodzące w jajniku, składa się z następujących stadiów:

  • stadium pęcherzykowe - 1-14 dzień, następuje dojrzewanie pęcherzyka,
  • owulacja (jajeczkowanie) - 14 dzień (przy cyklu 28 dniowym),
  • stadium lutealne - 14-28 dzień, powstanie ciałka żółtego, które wydziela progesteron.

Fazy cyklu płciowego kobiety

  • złuszczanie (miesiączka),
  • fazu wzrostu (regeneracja endometrium),
  • faza wydzielnicza (pogrubienie i lepsze ukrwienie błony śluzowej macicy),
  • faza niedokrwienia (zaburzenia ukrwienia endometrium, oddzielenie powierzchownej warstwy i zapoczątkowanie krwawienia).

Owulacja jest to proces uwolnienia komórki jajowej do jajowodu, występujący w połowie cyklu, podczas którego kobiety czasami odczuwają ból w podbrzuszu. Proces ten jest uwarunkowany złożonym działaniem trzech hormonów: FSH, LH i estrogenów.

Opisany powyżej cykl składa się z 28 dni, jednak u każdej kobiety czas jego trwania jest indywidualny. Dlatego tak ważne jest poznanie swojego ciała w momencie tworzenia kalendarzyka płodności.

Wahania te zależą od długości fazy folikularnej, np. w cyklu 25-dniowym owulacja przypada na 11. dzień cyklu, niezależnie od tego faza lutealna trwa nadal 14 dni. Mimo to owulacja może przypaść zupełnie w innym dniu cyklu pod wpływem infekcji, stresu, podróży itp.

Kalendarzyk małżeński
Kalendarzyk małżeński [2 zdjęcia]

Metoda objawowo-termiczna polega na codziennym mierzeniu podstawowej temperatury ciała i obserwacji

zobacz galerię

2. Obliczanie dni płodnych w kalendarzyku miesiączkowym

Aby w kalendarzyku określić dni płodne należy uwzględnić długość życia plemnika w drogach rodnych kobiety - 72 godziny (większy margines bezpieczeństwa przyjmuje nawet 5 dni), zaś komórka jajowa po owulacji żyje 1-2 doby.

W kalendarzyku małżeńskim pierwsze dni po zakończonym krwawieniu to okres względnej niepłodności, ponieważ może dojść do wcześniejszej owulacji. Niepłodność przedowulacyjna trwa cztery dni, pewnym dniem niepłodnym jest tylko dzień pierwszy.

Dni potencjalnie płodne (przy cyklu 28-dniowym) trwają od dnia 8-17 (włącznie) - do momentu obumarcia komórki jajowej. Pozostałe dni cyklu płciowego kobiety należy oznaczyć w kalendarzyku płodności jako okres bezwzględnej niepłodności.

Dokładnego oznaczenia okresu niepłodnego w kalendarzyku małżeńskim można dokonać dopiero po co najmniej półrocznym, skrupulatnym notowaniu długości każdego cyklu płciowego. Jeśli długość wszystkich była identyczna, posługujemy się poniższym przykładem.

Pierwszy dzień okresu płodnego obliczamy odejmując 20 dni od liczby dni cyklu. Na przykład cykl 25 dniowy: 25-20=5, jest to początek okresu płodnego.

Ostatni dzień płodny obliczamy odejmując 11 dni od liczby dni cyklu. W naszym przykładzie: 25-11=14, jest to ostatni dzień okresu płodnego.

Okresem płodnym są dni od 5-14 włącznie, w tym czasie należy zachować wstrzemięźliwość seksualną. Pozostałe dni cyklu płciowego są okresem bezpłodnym.

Jeśli długość cyklu jest zmienna, to początek dni płodnych obliczamy odejmując 20 dni od cyklu najkrótszego, natomiast koniec - odejmując 11 dni od cyklu najdłuższego.

Znajomość swojego cyklu menstruacyjnego pomaga w obliczeniu dni płodnych
Znajomość swojego cyklu menstruacyjnego pomaga w obliczeniu dni płodnych (Shutterstock)

3. Metody prowadzenia kalendarzyka dni płodnych

3.1. Kalkulator dni płodnych

Metoda ta ma związek z tzw. kalendarzykiem. Jest jednocześnie najpowszechniejszą i najczęściej stosowaną. Na podstawie długości cyklu szacuje się spodziewany termin owulacji i w ten sposób planuje się ciążę lub jej zapobiega.

Nie jest to jednak metoda zbyt skuteczna, jeśli kobieta ma nieregularne cykle. Nawet kilkudniowe wahania mogą zaburzyć prawidłową ocenę dni płodnych, co utrudnia poczęcie lub prowadzi do niechcianej ciąży.

Tylko kobiety, które mają wyjątkowo regularne cykle owulacyjne, mogą bez obaw korzystać z tej metody. W Internecie jest mnóstwo kalkulatorów online, a w telefonie można zainstalować specjalną aplikację, która stale monitoruje moment w cyklu.

3.2. Metoda termiczna (Holta)

Metoda ta polega na codziennym mierzeniu temperatury ciała. Najlepiej robić to w pochwie, jednak termometr włożony pod język także da miarodajne wyniki. Ważne, aby zawsze mierzyć ją w tym samym miejscu na ciele.

Temperatura ciała tuż po miesiączce jest raczej niska, a wzrasta w okresie owulacji. Po tym czasie może utrzymywać się na wysokim poziomie przez kilka dni lub aż do miesiączki. Na kilka dni przed krwawieniem temperatura spada.

3.3. Metoda obserwacji śluzu (Billingsów)

U jej podstaw leży codzienne sprawdzanie koloru i konsystencji śluzu szyjkowego. W okresie niepłodnym jest on zwykle żółtawy, mętny, lekko zabarwiony na biało i nieprzejrzysty. Kiedy mamy dni płodne śluz jest gęsty, szklisty, elastyczny i śliski, dodatkowo ciągnie się, kiedy go dotykamy.

3.4. Metoda objawowo-termiczna

Stanowi połączenie wszystkich wymienionych wyżej metod. Polega na mierzeniu temperatury przy jednoczesnym obserwowaniu śluzu i pozostałych objawów. W czasie owulacji pojawia się zwykle ból jajnika, tkliwość piersi, a także takie symptomy jak drażliwość, płaczliwość, nadmierny apetyt lub jego brak.

3.5. Testy owulacyjne

Przypominają zwykłe testy ciążowe i są dostępne w drogeriach i aptekach, a czasem także w supermarketach. Ich zadaniem jest precyzyjne określanie dni płodnych. Zasada ich działania jest taka sama jak w przypadku wykonywania testu ciążowego.

4. Jak rozpoznać dni płodne?

4.1. Śluz

Jednym z objawów dni płodnych jest śluz, który pojawia się w miarę dojrzewania komórki jajowej. Kalendarz dni płodnych służy do zapisywania różnych rodzajów śluzu. Dzięki obserwacji po kilku cyklach będziemy mogli bardziej precyzyjnie wskazać dni płodne za pomocą obserwacji własnego ciała.

Objawem dni niepłodnych jest mętny i lepki śluz, ale wraz z upływem czasu zmienia swoją konsystencję, aż w końcu wygląda jak białko jaja kurzego – jest rozciągliwy, przejrzysty i śliski. Taki rodzaj śluzu oznacza, że rozpoczęły się dni płodne.

Dodatkowym objawem jest też znacznie większa ilość śluzu, która sprawia, że kobieta może czuć wilgoć w przedsionku pochwy. Para, której zależy na poczęciu dziecka, powinna kochać się, kiedy zaobserwuje śluz charakterystyczny dla dni płodnych – najlepiej na kilka dni przed owulacją lub w czasie jej trwania.

Pomimo tego, że pojawiają się objawy dni płodnych nie należy zwiększać częstotliwość stosunków seksualnych. Więcej niż jeden stosunek w ciągu dnia w płodnym okresie nie zwiększa prawdopodobieństwa zapłodnienia.

Co więcej, może wywołać odwrotny rezultat. Częstsza ejakulacja w czasie okresu płodnego może doprowadzić do uszczuplenia zasobu plemników w każdym kolejnym wytrysku co sprawia, że zapłodnienie będzie utrudnione. W przypadku dni płodnych i zapłodnienia liczy się jakość stosunków, a nie ich ilość.

4.2. Temperatura

Kolejnym objawem dni płodnych jest mierzenie temperatury. Obserwacja temperatury w czasie cyklu miesięcznego może pomóc w określeniu dnia największej płodności. Jest to również istotny objaw dni płodnych.

Zaraz po jajeczkowaniu podstawowa temperatura ciała wzrasta o minimum 0,2 stopnia Celsjusza i na podwyższonym poziomie pozostaje przez około dwa tygodnie. Ponownie opada na początku następnej menstruacji.

Aby obserwować temperaturę jako jeden z objawów dni płodnych należy mierzyć ją tym samym termometrem codziennie rano, o tej samej porze, po minimum trzech godzinach snu, na czczo, przed wstaniem z łóżka.

Aby takie objawy dni płodnych opisać wystarczająco dokładnie, powinnaś mieć termometr z podziałką zawierającą dziesiąte części stopni Celsjusza. Takie termometry owulacyjne są do nabycia w aptece. Dzięki specjalnym termometrom do mierzenia temperatury będziemy mogli dokładniej określić kiedy są dni płodne.

Wyniki każdego pomiaru należy zapisywać na linii współrzędnych, tak by powstał wykres podstawowej temperatury ciała. Pierwszy pomiar najlepiej wykonać wraz z rozpoczęciem się miesiączki.

W celu uzyskania dokładnego wyniku przed zmierzeniem temperatury należy energicznie strząsnąć termometr. Zwyżka temperatury w drugiej połowie cyklu to objaw dni płodnych, natomiast jej brak jest jednoznaczny z cyklem bezowulacyjnym.

Objawem zapłodnienia jest utrzymanie się temperatury ciała na wyższym poziomie. Jeśli spadnie do wartości wyjściowej wraz z początkiem miesiączki, jest to objaw braku ciąży.

Obserwacja temperatury ciała jako jeden z objawów dni płodnych nie należy do najłatwiejszych. Potrzeba czasu, aby na jej podstawie dobrze obliczyć dni płodne.

Zapisywanie codziennej temperatury na wykresie w kalendarzu lub nanoszenie wyników na kalkulator dni płodnych wymaga cierpliwości. Po kilku cyklach będziemy mogli jednak stwierdzić kiedy są dni płodne, a kiedy niepłodne.

4.3. Inne objawy dni płodnych

  • napięcie i ból piersi,
  • wrażliwość brodawek,
  • ból w podbrzuszu, zwany bólem owulacyjnym,
  • plamienie owulacyjne, objawiające się niewielką ilością krwi w śluzie.

4.4. Test owulacyjny

Kolejnym popularnym sposobem na wyznaczenie dni płodnych jest wykonanie testu owulacyjnego, który można nabyć w większości aptek. Dzień jajeczkowania można wyznaczyć poprzez ocenę poziomu luteotropiny (LH), czyli hormonu produkowanego przez przysadkę mózgową.

Wydzielanie tego hormonu jest szczególnie wzmożone ok. 1-2 dni przed rozpoczęciem owulacji. Test owulacyjny przypomina test ciążowy.

Mechanizm jego działania oparty jest na paskach, które zmieniają barwę tuż przed dniami płodnymi, co wskazuje na przygotowywanie się organizmu do zajścia w ciążę.

Kalendarzyk małżeński to popularna metoda naturalnej antykoncepcji
Kalendarzyk małżeński to popularna metoda naturalnej antykoncepcji (Shutterstock)

5. Zalety kalendarzyka miesiączkowego

Metoda Ogino-Knausa, jak inne naturalne metody antykoncepcji, jest całkowicie bezpieczna i obojętna dla zdrowia. Kalendarzyk małżeński pozwala kobietom nauczyć się obserwować własne ciało i zachodzące w nim cyklicznie zmiany.

Ponadto kalendarzyk małżeński pozwala na szybsze zauważenie ewentualnych nieprawidłowości, co przyczynia się do uchwycenia zaburzeń zdrowotnych już w początkowym stadium.

Metoda kalendarzowa jest tania, bez skutków ubocznych i przeciwwskazań światopoglądowych. Kobiety, nie pamiętające o codziennym przyjęciu tabletki antykoncepcyjnej również wybierają metody NPR.

6. Wady kalendarzyka miesiączkowego

Metoda kalendarzowa jest skuteczna tylko dla kobiet regularnie miesiączkujących. Osoby młode, dużo podróżujące, pracujące na zmiany, prowadzące stresujący tryb życia, spożywające w nadmiarze alkohol powinny zrezygnować z kalendarzyka małżeńskiego.

Skuteczność kalendarzyka płodności obniżają również takie stany jak: bezsenność, infekcja, gorączka, poród, poronienie, karmienie piersią.

U kobiet po 40. roku życia oraz w okresie okołomenopauzalnym ryzyko zapłodnienia w wyniku stosowania kalendarzyka małżeńskiego również wzrasta. Aby kalendarzyk płodności spełniał swoją funkcję, kobieta musi nauczyć się obliczać dni płodne oraz systematycznie notować długość cyklów (co najmniej przez pół roku). Skuteczność metody nie jest wysoka, wskaźnik Pearla 14-47.

7. O czym należy pamiętać przy kalendarzyku?

Kalendarz dni płodnych można określać i prowadzić na wiele sposobów. Jednak nie można zapominać o tym, że każda kobieta jest inna i może odczuwać inne objawy owulacji.

Warto też mieć na uwadze fakt, że faza względnie niepłodna niesie ze sobą najmniejsze prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, jednak nie oznacza to, że zapłodnienie jest niemożliwe.

Na świecie istnieje mnóstwo cudów medycyny, dlatego oprócz prowadzenia kalendarza, warto zadbać także o odpowiednie zabezpieczenie. Jeśli staramy się o dziecko, warto wzbogacić swoją dietę o witaminy i minerały, a także unikać stresu.

Jeśli jednak nie czujemy się gotowi na rodzicielstwo, należy stosować zabezpieczenie przy każdym stosunku. Nigdy nie polegajmy tylko na kalendarzyku i własnych przeczuciach.

9 zaskakujących rzeczy, które mogą powodować niepłodność
9 zaskakujących rzeczy, które mogą powodować niepłodność [9 zdjęć]

Zdaniem ekspertów z Uniwersytetu w Stanie Nowy Jork częste trzymanie przez mężczyzn laptopa na udach

zobacz galerię

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Komputery cyklu
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze