Badanie KTG w ciąży - na czym polega, zastosowanie podczas porodu

Badania w ciąży mają uchronić ciężarną kobietę oraz jej dziecko przed ewentualnymi zagrożeniami. Jednym z takich badań jest właśnie KTG. Wykonuje się ją w celu sprawdzenia czynności serca płodu oraz czynności skurczowej macicy. Przeciskanie się przez ciasny kanał rodny wymaga od dziecka wielkiego wysiłku. Podczas tej męczącej podróży na świat dziecko narażone jest na niebezpieczeństwa, które można rozpoznać, obserwując częstotliwość uderzeń jego serca. Zbyt mała częstotliwość uderzeń może świadczyć o niedotlenieniu płodu, natomiast gdy serce dziecka bije szybciej, może to stanowić sygnał mówiący np. o wewnątrzmacicznym zakażeniu.

Na badanie KTG składają się dwa elementy:

• tokografia – rejestracja czynności skurczowej macicy;
• kardiografia – monitorowanie czynności serca dziecka w łonie matki.

Kardiotokografia w ciąży może być wykonana na dwa sposoby – poprzez monitorowanie zewnętrzne albo wewnętrzne.

• Monitorowanie zewnętrzne – stosuje się najczęściej. Jest to badanie nieinwazyjne, nie wiąże się z żadnym bólem ani ryzykiem. Kobiecie ciężarnej (lub rodzącej), leżącej najczęściej na lewym boku, zakłada się na brzuch dwa pasy z dwoma czujnikami. Jeden z czujników to przetwornik ultradźwiękowy, który rejestruje uderzenia serca płodu. Drugi czujnik mierzy siłę i czas trwania skurczów macicy. Obydwa mierniki podłączone są do monitora, na którym wyświetlane są wartości pomiarów. Podstawowe badanie KTG w ciąży powinno trwać minimum 20 minut. W niektórych przypadkach przedłuża się je do godziny.
• Monitorowanie wewnętrzne – stosowane jest w przypadku podejrzenia zagrożenia płodu. Elektrodę, która służy do oceny uderzeń serca płodu, wprowadza się od strony szyjki macicy i umieszcza w pobliżu wychodzącej główki dziecka. Ten rodzaj badania KTG jest możliwy tylko wtedy, gdy doszło już do pęknięcia błon płodowych, a rozwarcie szyjki macicy wynosi przynajmniej 2 cm. Skurcze macicy mogą być mierzone przez czujnik umieszczony na brzuchu lub przez cewnik wprowadzony do macicy. Ze względu na wprowadzanie czujnika do wnętrza ciała, ten sposób wykonywania badania KTG jest inwazyjny i niesie niewielkie ryzyko infekcji. Stosuje się go już bardzo rzadko, tylko w uzasadnionych przypadkach.

W niektórych szpitalach przez cały czas trwania akcji porodowej prowadzi się monitoring płodu. To, co jest korzystne dla dziecka, dla rodzącej kobiety może być jednak dużą niedogodnością. Podczas badania KTG kobieta nie ma bowiem możliwości swobodnej zmiany pozycji czy poruszania się. Dlatego jeśli kobieta chce rodzić aktywnie, powinna uprzedzić o tym lekarza, by w przypadku prawidłowo przebiegającego porodu, można ją było odłączyć od aparatury KTG. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by stałe monitorowanie płodu przeprowadzać tylko w określonych przypadkach – przy porodach indukowanych lub w przypadku wysokiego prawdopodobieństwa śmiertelności okołoporodowej.

Czasami badanie KTG w ciąży wykonuje się gdy ciężarnej podawana jest oksytocyna – substancji, która wywołuje skurcze macicy - jest to tzw. test oksytocynowy. Za pomocą testu oksytocynowego sprawdza się wydolność łożyska w trakcie czynności skurczowej macicy. Test z wykorzystaniem oksytocyny lekarz może zlecić wówczas, gdy kobieta miała powikłania we wcześniejszej ciąży lub gdy obecna ciąża jest ciążą wysokiego ryzyka.