Powikłania po grypie - grupy ryzyka, objawy, zapalenie płuc, zespół Guillaina-Barrego, Zespół Ray'a
Powikłania po grypie są bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia, a niestety grypa często jest mylona z popularnym przeziębieniem. Zasadnicza różnica polega na intensywności objawów oraz na różnych czynnikach etiologicznych leżących u podstawy choroby. Grypa jest wirusową chorobą zakaźną, przenoszoną drogą kropelkową. Jej przebieg jest z reguły ostry, zmuszający do położenia się do łóżka. Główne objawy to wysoka gorączka sięgająca nawet 40 stopni Celsjusza, dreszcze, ból głowy, mięśni i stawów. Co warto wiedzieć o grypie?
1. Wirusy wywołujące grypę
Patogenami, wywołującymi grypę są wirusy A, B i C, natomiast za przeziębieniem kryją się wirusy RSV, paragrypy czy adenowirusy. Zasadnicza różnica wynika również, z komplikacji – powikłań, które mogą wyniknąć w przebiegu wymienionych chorób. W pierwszym przypadku są one zdecydowanie groźniejsze.
Zachorowania na grypę najczęściej występują w okresie od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Obecnie na świecie (głównie w Europie) dominuje odmiana wirusa typu A. Najczęstsze zachorowania stwierdza się w Belgii, Bułgarii, Finlandii, Francji, Włoszech, Portugalii i Hiszpanii.
Co ciekawe, okazuje się, że aktualne szczepy wirusa grypy są znacznie bardziej niebezpieczne niż te, które były przyczyną śmierci ponad 40 milionów osób w 1918 roku. Zdaniem badaczy z Harvardu, wybuch nowej pandemii grypy mógłby zostać opanowany z pomocą szczepionki, pod warunkiem, że udałoby się ją szybko opracować.
2. Objawy grypy
Okres wylęgania grypy trwa zwykle od dwóch do sześciu dni. Najbardziej charakterystyczne symptomy grypy, to:
- gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, a często nawet powyżej 39 stopni (zwłaszcza u małych dzieci),
- wysokiej gorączce mogą towarzyszyć dreszcze,
- silne bóle głowy i karku,
- suchy, męczący kaszel,
- katar,
- bóle mięśniowe,
- bóle stawów,
- uczucie wyczerpania,
- brak apetytu.
Objawy grypy sezonowej mogą być czasem znacznie intensywniejsze i groźniejsze dla zdrowia niż objawy grypy świńskiej czy ptasiej.
3. Kto jest narażony na powikłania po grypie?
Na groźne powikłania po grypie narażone są szczególne grupy pacjentów. Są to:
- osoby po 65 roku życia,
- dzieci do 5 roku życia,
- kobiety w II i III trymestrze ciąży,
- osoby z obniżoną wydolnością układu odpornościowego, jak osoby poddane immunosupresji czy zarażone wirusem HIV,
- osoby chorujące na choroby przewlekłe takie jak: POCHP, astma, choroba wieńcowa, cukrzyca i inne choroby metaboliczne,
- osoby z upośledzonym usuwaniem wydzieliny z dróg oddechowych, w przebiegu zaburzeń czynności poznawczych czy chorób nerwowo-mięśniowych.
4. Najczęstsze powikłania po grypie
- zapalenie płuc i oskrzeli,
- zapalenie ucha środkowego,
- angina,
- zapalenie zatok przynosowych,
- zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia (niebezpieczne u osób w podeszłym wieku),
- zapalenie mięśni (najczęściej występuje u dzieci),
- zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie nerwów obwodowych,
- zaostrzenie współistniejącej choroby przewlekłej,
- zapalenie wielonerwowe,
- zapalenie rdzenia kręgowego,
- zespół wstrząsu toksycznego,
- zespół Guillaina-Barrégo (choroba neurologiczna, objawiająca się uszkodzeniem nerwów),
- zespół Rey'a (choroba wieku dziecięcego, objawiająca się m.in. obrzękiem mózgu i stłuszczeniem wątroby).
Powikłania pogrypowe występują średnio u około 6% chorych, najrzadziej pojawiają się w grupie pacjentów od 18. do 35. roku życia. Komplikacje pojawiają się z reguły po 2-3 tygodniach od zachorowania.
Powikłania po grypie mogą być spowodowane przez sam wirus, chociaż najczęstszą ich przyczyną są nadkażenia bakteryjne lub grzybicze. Najpowszechniejszymi patogenami, które nadkażają infekcję wirusową grypy są paciorkowce i gronkowce.
Szczególnie niebezpieczne jest zakażenie gronkowcem złocistym. Jednoczesne działanie dwóch drobnoustrojów w organizmie może doprowadzić do wstrząsu toksycznego i zgonu, szczególnie u osób w podeszłym wieku i niemowląt.
Kobiety ciężarne są poważnie zagrożone zachorowaniem na grypę i jej powikłaniami, ze względu na niższą wydolność oddechową, związaną z przyspieszeniem pracy serca i większym zużyciem tlenu.
Grypa stosunkowo rzadko dopada niemowlęta i dzieci poniżej 2. roku życia. Należy jednak zwrócić uwagę na odmienny przebieg choroby w tej grupie wiekowej. Infekcja grypowa u niemowląt i małych dzieci może wywołać śródmiąższową postać zapalenia płuc bez objawów osłuchowych, z dusznością. Oprócz tego wystąpić może gorączka, drgawki i zmiany zapalne w oskrzelikach płucnych.
Należy pamiętać, że szybkie postawienie diagnozy przez lekarza i właściwe leczenie grypy może zapobiec wystąpieniu powikłań. Nie wolno zatem mylić przeziębienia z grypą, a żeby tego uniknąć, lepiej skonsultować się ze specjalistą niż leczyć się na własną rękę.
4.1. Wtórne bakteryjne zapalenie płuc
Wtórne bakteryjne zapalenie płuc występuje w wyniku nadkażenia bakteryjnego. Najczęstszymi patogenami są
- streptococcus pneumoniae,
- staphylococcus aureus,
- haemophilus influenzae.
Powikłania po grypie w postaci wtórnego baketryjnego zapalenia płuc pojawia się najczęściej w okresie ustępowania objawów grypy oraz w czasie rekonwalescencji. Główne objawy wtórnego bakteryjnego zapalenia płuc to:
- gorączka,
- duszność,
- kaszel,
- osłabienie.
W diagnostyce oprócz badania lekarskiego ważną rolę odgrywa zdjęcie RTG klatki piersiowej. Leczenie w wielu przypadkach musi odbywać się w warunkach szpitalnych, a polega przede wszystkim na intensywnej antybiotykoterapii oraz rehabilitacji oddechowej.
4.2. Zapalenie płuc
Zapalenie płuc pojawia się jako powikłanie po grypie w grupach zwiększonego ryzyka, wymienionych wyżej, lecz może zdarzyć się także u osób wcześniej zdrowych. Wirus w przypadku grypowego zapalenia płuc dostaje się do dolnych dróg oddechowych i uszkadza śródbłonek pęcherzyków płucnych.
Objawia się to gorączką, kaszlem, nieżytem nosa, bólem mięśni oraz dusznością. W tym przypadku, w diagnostyce również może przydatne być zdjęcie RTG klatki piersiowej, jednakże zmiany w nim występujące różnią się od zmian w bakteryjnym zapaleniu płuc.
Leczenie zapalenia płuc jest głównie objawowe, co oznacza, że podawane są głównie leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny itd. Jeżeli diagnoza postawiona jest odpowiednio wcześniej, to znaczy w ciągu 48 h od pierwszych objawów, to można włączyć również leczenie swoiste – głównie inhibitory neuraminidazy oraz amantydynę i rymantydynę.
4.3. Zespół Guillaina-Barrego
Zespół Guillaina-Barrego, nazywany także ostrą zapalną poliradikuloneuropatią demielinizacyjną jest chorobą nerwów obwodowych o nieustalonej do końca przyczynie. Ponad połowa pacjentów dotkniętych tą chorobą podaje w okresie poprzedzającym przebyte choroby zakaźne, w tym infekcje układu oddechowego, jak np. grypa.
Istotą zespołu Guillaina-Barrego jest proces autoimmunologiczny skierowany głównie przeciwko osłonce mielinowej nerwów. Pierwszymi objawami powikłania po grypie są parestezje (wrażenie mrowienia, drętwienia, zmian temperatury) stóp, bóle korzeniowe, niedowłady o charakterze „wstępującym” - zaczynające się od stóp, poprzez mięśnie tułowia po kończyny górne i twarz.
U około połowy chorych występuje obustronny, niedowład mięśni twarzy. W ciężkich przypadkach występują nawet zaburzenia oddychania wymagające sztucznej wentylacji. Objawy te pojawiają się w przeciągu kilku dni, do kilku tygodni i utrzymują się, aż do okresu zdrowienia trwającego wiele miesięcy.
Leczenie polega między innymi na plazamaferezie, czyli wymianie osocza oraz podawaniu immunoglobulin (nie łączy się tych dwóch sposobów leczenia). Nie stosuje się także glikokortykosteroidów, często używanych w chorobach o podobnym charakterze. U części chorych choroba przechodzi w formę przewlekłą, powodując inwalidztwo (5-15% umiera).
4.4. Zespół Ray'a
Zespół Ray'a jest chorobą polegającą na tłuszczowym zwyrodnieniu wątroby wraz z towarzyszącą encefalopatią. Choroba ta występuje u dzieci głównie w przedziale wiekowym 4-12 lat.
Mechanizm jej powstawania nie jest do końca jasny, jednakże wykazano wyraźny związek pomiędzy jej występowaniem, a podawaniem aspiryny w przebiegu chorób wirusowych, takich jak grypa.
4.5. Zaostrzenie chorób przewlekłych po grypie
Choroby infekcyjne, takie jak grypa mogą spowodować zaostrzenie chorób przewlekłych takich cukrzyca, astma, POCHP. Takie powikłania po grypie mogą spowodować konieczność zwiększenia dawek stosowanych leków np. insuliny czy nawet hospitalizację.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.