Zapalenie płuc w powikłaniach grypy

Zapalenie płuc jest jedną z najpoważniejszych chorób układu oddechowego. Objawia się bólem w klatce piersiowej podczas oddychania, gorączką i dreszczami. Chorego męczy także suchy kaszel. Zapalenie płuc powodowane jest zarówno przez infekcje bakteryjne, jak i grzyby. Może do niego dojść także w drodze powikłań, na przykład grypy.

Pomimo iż grypa w większości przypadków ulega samowyleczeniu, zdarzają się jej ciężkie powikłania prowadzące do śmierci. Największe ryzyko powikłań po grypie występuje u małych dzieci, osób starszych, pensjonariuszy domów opieki społecznej, chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego (astma i POCHP) i sercowo-naczyniowego oraz na inne choroby zaburzające naturalną odporność organizmu. Zdarza się również, że powikłania pogrypowe mogą być przyczyną zapalenia płuc.

1. Czym jest grypa

Zobacz film: "Szczepienie przeciwko HPV"

Grypa jest ostrą chorobą gorączkową powodowaną przez wirusy. Na obraz choroby składają się objawy infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych oraz objawy ogólne w postaci bólów mięśni, bólów głowy oraz ogólnego osłabienia. Pomimo faktu, że w okresie epidemii choruje do 20% populacji śmiertelność z powodu grypy jest niska i wynosi około 0,1%. Jednak ze względu na dużą zapadalność w okresie epidemii liczba ofiar śmiertelnych może być duża. Najwięcej ofiar śmiertelnych powodują powikłania pogrypowe, do których należą powikłania płucne w postaci zapalenia oraz zaostrzenia przewlekłych chorób płuc lub serca. Powikłania neurologiczne grypy są zdecydowanie rzadsze.

2. Zapalenie płuc w powikłaniach po grypie

Infekcja grypowa powoduje zniszczenie przez wirusa nabłonka oddechowego, który wyściela drogi oddechowe i jego złuszczenie. Brak nabłonka uwidacznia położone pod nim włókna nerwowe, które odsłonięte są drażnione przez różne czynniki co powoduje wywołanie np. kaszlu. Po infekcji nabłonek ulega stopniowe regeneracji. Jednak w czasie infekcji u niektórych osób, a szczególnie wśród grupy ryzyka infekcja może przenieść się w dół drzewa oskrzelowego i spowodować zapalenie płuc, które jest najczęstszym objawem powikłań po grypie.

3. Grupy szczególnie ryzyka wystąpienia powikłań po grypie

Do grup szczególnego ryzyka wystąpienia powikłań grypy należą osoby:

• z przewlekłymi chorobami układu oddechowego,
• z obniżoną odpornością: biorcy narządów i szpiku kostnego,
• przewlekłymi chorobami sercowo-naczyniowymi,
• z wadami zastawkowymi serca,
• chorujące na cukrzycę,
• w ciąży i w starszym wieku.

4. Przebieg grypowego zapalenia płuc

Wirus zlokalizowany w płucach powoduje oprócz uszkodzenia nabłonka oddechowego także destrukcję ścian pęcherzyków i powstawania w ich świetle krwistej wydzieliny, której objawem jest krwioplucie. Powstawanie grypowego zapalenia płuc należy podejrzewać przede wszystkim, gdy objawy ostrej typowej infekcji grypowej nie ustępują, a nasilają się. Osoba chora czuje się coraz gorzej. Do objawów grypowego zapalenia płuc należą:

• gorączka,
• kaszel,
• nieżyt nosa,
• bóle mięśni,
• przyśpieszony oddech,
• duszności,
• w skrajnych przypadkach sinica.

5. Diagnostyka grypowego zapalenia płuc

Trzeba pamiętać, że np. u osłabionych osób lub u małych dzieci może dojść do dużego uszkodzenia pęcherzyków płucnych, co utrudnia wymianę gazową. 
W diagnostyce grypowego zapalenia płuc bardzo ważne jest wykonanie zdjęcia RTG, które uwidoczni rozsiane zmiany w płucach, w czasie osłuchiwania stwierdza się charakterystyczne dla zapalenia płuc trzeszczenia. Obecnie w Polsce nie wykonuje się rutynowo badań na obecność wirusa w plwocinie za pomocą badania PCR. Ustalenie rozpoznania, że dane zapalenie płuc jest powodowane przez wirus grypy jest trudne, zwykle stawia się je na podstawie stwierdzanych objawów i epidemiologicznego występowania grypy.

6. Wtórne zapalenia płuc jako powikłanie po grypie

Sytuacja taka występuje u osób, które nie chorowały na grypowe zapalenie płuc, ale wskutek silnego osłabienia organizmu i uszkodzenia nabłonka oddechowego( wiąże się to z uszkodzeniem lokalnych, miejscowych mechanizmów obronnych) przez wirusy grypy dochodzi u nich do nadkażenia bakteryjnego. Kilka dni (2-3) po typowej infekcji grypowej i uzyskaniu poprawy dochodzi do typowego bakteryjnego zapalenia płuc objawiającego się w postaci wysokiej gorączki, ropnej plwociny, niewydolności oddechowej, zmian radiologicznych typowych dla bakteryjnego zapalenia płuc. Z plwociny takich osób hoduje się bakterie: najczęściej jest nią pneumokok i gronkowiec złocisty. W takich przypadkach należy zastosować leczenie antybiotykami skutecznymi wobec danych drobnoustrojów.

7. Rozlane włóknienie płuc

Grypowe zapalenie płuc może spowodować rozlane włóknienie płuc. Jest to rzadkie powikłanie i zazwyczaj dotyczy zapalenia płuc o ciężkim przebiegu w czasie którego dochodzi do silnego uszkodzenia pęcherzyków płucnych i powstania niewydolności oddechowej powodującej konieczność wentylacji respiratorem. Po infekcji w miejscu prawidłowych pęcherzyków płucnych powstają zmiany włókniste upośledzające wymianę gazową.

8. Leczenie grypowego zapalenia płuc

W łagodnie przebiegających przypadkach grypy potrzebne jest jedynie leczenie objawowe. U dzieci do 14. roku życia nie można stosować aspiryny ze względu na ryzyko powstanie niewydolności wątroby w przebiegu zespołu Reya. U osób z ciężkim przebiegiem grypowego zapalenia płuc konieczne jest leczenie lekami (amantadyną, oseltamiwirem, zanamiwirem), które łagodzą przebieg choroby jeśli zostaną zastosowane w ciągu 48h od wystąpienia pierwszych objawów.

9. Profilaktyka występowania powikłań grypy

Mając na uwadze, że powikłania po grypie w szczególności płucne niosą poważne zagrożenie życia i zdrowia warto co rocznie zaszczepić się przeciwko grypie. Skuteczność szczepionki wynosi około 80% i jest ona szczególnie zalecana osobom po 65. roku życia, z chorobami układu sercowego i płucnego oraz z chorobami upośledzającymi odporność takimi jak cukrzyca, choroby wątroby i nerek i chorobami hematologicznymi.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.