Owulacja - co to jest i kiedy występuje, objawy jajeczkowania
Owulacja to moment największej płodności w trakcie cyklu menstruacyjnego. Często kobieta nie jest świadoma kiedy występuje jajeczkowanie, ponieważ nie odczuwa żadnych objawów. Ważne jest obserwowanie swojego ciała, mierzenie temperatury i obserwacja śluzu. Dzięki temu możliwe jest zaplanowanie ciąży lub jej zapobieganie. Co to jest owulacja i kiedy występuje? W jaki sposób mierzyć temperaturę i sprawdzać wydzielinę z szyjki macicy? Jakie są symptomy jajeczkowania?
1. Cykl miesięczny
Cykl miesiączkowy kobiety jest jak dobrze skonstruowany mechanizm. Sterują nim hormony. Cykl rozpoczyna się od krwawienia, związanego ze złuszczaniem się nabłonka macicy. Jest to zarazem najbardziej widoczny objaw cyklu.
Objawy dni płodnych, choć bardziej dyskretne i trudne w interpretacji, także można obserwować. Warto w tym celu założyć kalendarz dni płodnych i skrupulatnie zapisywać w nim swoje obserwacje.
Mając informację o początku cyklu i wiedząc jak długo trwa możemy również sięgnąć po kalkulator dni płodnych. Wiele osób zastanawia się czy to właśnie teraz jest ten dzień cyklu? Kiedy są dni płodne? Jak można przewidzieć ich nadejście? Kiedy należy się kochać, aby zwiększyć szanse na ciążę?
Kiedy należy zachować wstrzemięźliwość seksualną, aby zapobiec poczęciu? Na wszystkie pytania kobieta może odpowiedzieć sama, jeżeli lepiej pozna własne ciało.
2. Co to jest owulacja?
Owulacja, czyli jajeczkowanie to bardzo ważny etap cyklu menstruacyjnego. Nazwa tego procesu pochodzi od łacińskiego słowa ovulatio. Dojrzałe jajeczko wywołuje pęknięcie pęcherzyka Graffa.
Komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika, przemieszcza się dojajowodu, a po spotkaniu z plemnikiem może dojść do zapłodnienia.
Owulacja u kobiety oznacza szczyt płodności, ale należy wiedzieć że komórka żyje jedynie od 6 do 24 godzin. Plemniki z kolei w drogach rodnych mogą przetrwać 3-5 dni. Z tego względu zalecany jest seks przed owulacją i podczas jej trwania.
Nie zawsze jednak jajeczkowanie przebiega prawidłowo. Mogą zdarzyć się miesiące bezowulacyjne lub takie z jednoczesnym dojrzewaniem dwóch pęcherzyków.
Kobieta ma określoną liczbę komórek jajowych, jest ich około 40 000. Są uwalniane od momentu uzyskania dojrzałości płciowej do menopauzy. Owulacja jest zależna od działania hormonów, a konkretnie od osi podwzgórze-przysadka-jajnik.
Podwzgórze przenosi gonadotropiny, które rozpoczynają jajeczkowanie. Następuje produkcja hormonu folikulotropowego (FSH), który oddziałuje na dojrzewanie komórki jajowej. Z kolei estrogeny kontrolują ilość wytwarzanego FSH i LH, czyli hormonu luteinizującego.
Paskowe, strumieniowe lub cyfrowe testy owulacyjne znajdziesz w aptekach dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 600 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.
3. Jak obliczyć dni płodne?
Wiele kobiet zadaje sobie pytanie: jak właściwie obliczyć dni płodne? Prowadzenie kalendarza dni płodnych lub skorzystanie z kalkulatora dni płodnych to jedno, ale pewność, że to właśnie ten dzień cyklu, to zupełnie co innego. Kiedy zatem są dni płodne? Kiedy ten konkretny dzień cyklu oznacza, że kobieta może zajść w ciążę?
Aby obliczyć dni płodne nie wystarczy obserwacja i dokładne uzupełnianie kalendarza w ciągu jednego, czy dwóch cykli. Kilka obliczeń może pomóc w ustaleniu, kiedy dochodzi do owulacji, czyli jajeczkowania.
Najczęściej cykl miesiączkowy trwa 28 dni, co oznacza, że owulacja występuje około połowy cyklu. Pierwszy dzień cyklu miesiączkowego jest pierwszym dniem krwawienia. Aby dowiedzieć się, jak długi jest twój cykl i obliczyć dni płodne, zacznij liczyć od pierwszego dnia miesiączki do ostatniego dnia przed rozpoczęciem następnej. Im dłuższe będą twoje obserwacje (kilka, kilkanaście cykli), tym dokładniejszy będzie wynik.
Obliczenie momentu owulacji jest znacznie trudniejsze w przypadku nieregularnych miesiączek. Kalendarz dni płodnych, kalkulator i codzienna obserwacja może jednak pomóc w nauczeniu się obliczania dni płodnych nawet w przypadku nieregularnych miesiączek. Jest to trudniejsze, ale nie niemożliwe. Obliczyć dni płodne może również kalkulator dni płodnych.
Jeśli cykl jest dłuższy lub krótszy niż 28 dni, wtedy dzień owulacji następuje najprawdopodobniej na czternaście dni przed końcem danego cyklu, np. aby obliczyć owulację dla cylku trwające 32 dni, należy odjąć 14 dni, więc owulacja powinna pojawić się w osiemnastym dniu cyklu, a jeśli kobieta ma cykl trwający 25 dni, wtedy owulacja przypadnie jedenastego dnia cyklu.
Uważa się, że okres płodny u każdej zdrowej, młodej kobiety trwa tylko pięć dni podczas każdego cyklu – trzy dni przed i najwyżej dwa dni po owulacji. Wynika to z założenia, że plemniki pozostające w środowisku śluzu szyjkowego utrzymują zdolność do zapłodnienia przez około 72 godziny (trzy dni), a komórka jajowa zdolna jest do zapłodnienia tylko przez 24 godziny.
4. Jak rozpoznać owulację?
4.1. Objawy owulacji
Przebieg owulacji jest indywidualny dla każdej kobiety, niektóre panie nie zauważają zmian w samopoczucie, a inne walczą z bólem i dyskomfortem. Charakterystyczne objawy jajeczkowania to:
- ból owulacyjny - kłucie lub ból po jednej stronie w okolicy jajników,
- przezroczysty i rzadki śluz,
- podwyższona temperatura ciała,
- wzrost libido,
- tkliwość piersi,
- plamienie owulacyjne,
- szyjka macicy jest miękka i odchylona do przodu,
- zmiany trądzikowe.
Każda kobieta powinna potrafić odczytywać sygnały swojego ciała i rozpoznawać jajeczkowanie. Dzięki temu będzie w stanie zaplanować ciążę lub jej uniknąć. Należy jednak pamiętać, że owulacja może wystąpić później ze względu na czynniki, takie jak:
- infekcja,
- antybiotykoterapia,
- stres,
- napięcie emocjonalne,
- przepracowanie,
- wysiłek fizyczny,
- zmiana klimatu,
- odchudzanie się,
- zmiana trybu życia,
- alkohol.
4.2. Obserwacja śluzu
Jednym z objawów dni płodnych jest śluz, który pojawia się w miarę dojrzewania komórki jajowej. Kalendarz dni płodnych służy do zapisywania różnych rodzajów śluzu. Dzięki obserwacji śluzu po kilku cyklach będziemy mogli bardziej precyzyjnie obliczyć dni płodne za pomocą obserwacji własnego ciała.
Objawem dni niepłodnych jest mętny i lepki śluz, ale wraz z upływem czasu śluz ten zmienia swoją konsystencję, aż w końcu wygląda jak białko jaja kurzego – jest rozciągliwy, przejrzysty i śliski. Taki rodzaj śluzu oznacza, że rozpoczęły się dni płodne.
Dodatkowym objawem dni płodnych jest też znacznie większa ilość śluzu, która sprawia, że kobieta może czuć wilgoć w przedsionku pochwy. To właśnie śluz płodny, czyli podstawowy objaw dni płodnych. Pod koniec jego obecności następuje owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej do jajowodu.
Para, której zależy na poczęciu dziecka, powinna kochać się, kiedy zaobserwuje śluz charakterystyczny dla dni płodnych – najlepiej na kilka dni przed owulacją lub w czasie jej trwania. Pomimo tego, że pojawiają się objawy dni płodnych nie należy zwiększać częstotliwość stosunków seksualnych.
Więcej niż jeden stosunek w ciągu dnia w płodnym okresie, nie zwiększa prawdopodobieństwa zapłodnienia. Co więcej, może wywołać odwrotny rezultat. Częstsza ejakulacja w czasie okresu płodnego może doprowadzić do uszczuplenia zasobu plemników w każdym kolejnym wytrysku, co sprawia, że zapłodnienie będzie utrudnione. W przypadku dni płodnych i zapłodnienia liczy się jakość stosunków, a nie ich ilość.
4.3. Mierzenie temperatury ciała
Kolejnym objawem dni płodnych jest mierzenie temperatury. Obserwacja temperatury w czasie cyklu miesięcznego może pomóc w określeniu dnia największej płodności. Jest to również istotny objaw dni płodnych. Zaraz po jajeczkowaniu podstawowa temperatura ciała wzrasta o minimum 0,2 stopnia Celsjusza i na podwyższonym poziomie pozostaje przez około dwa tygodnie. Ponownie opada na początku następnej menstruacji.
Aby obserwować temperaturę jako jeden z objawów dni płodnych należy mierzyć ją tym samym termometrem codziennie rano, o tej samej porze, po minimum trzech godzinach snu, na czczo, przed wstaniem z łóżka.
Aby takie objawy dni płodnych opisać wystarczająco dokładnie, powinnaś mieć termometr z podziałką zawierającą dziesiąte części stopni Celsjusza. Takie termometry owulacyjne są do nabycia w aptece. Dzięki specjalnym termometrom do mierzenia temperatury będziemy mogli dokładniej określić kiedy są dni płodne.
Wyniki każdego pomiaru należy zapisywać na linii współrzędnych, tak by powstał wykres podstawowej temperatury ciała. Pierwszy pomiar najlepiej wykonać wraz z rozpoczęciem się miesiączki. W celu uzyskania dokładnego wyniku przed zmierzeniem temperatury należy energicznie strząsnąć termometr.
Zwyżka temperatury w drugiej połowie cyklu to objaw dni płodnych, natomiast jej brak jest jednoznaczny z cyklem bezowulacyjnym. Objawem zapłodnienia jest utrzymanie się temperatury ciała na wyższym poziomie. Jeśli spadnie do wartości wyjściowej wraz z początkiem miesiączki, jest to objaw braku ciąży.
Obserwacja temperatury ciała jako jeden z objawów dni płodnych nie należy do najłatwiejszych. Potrzeba czasu, aby na jej podstawie dobrze obliczyć dni płodne.
Zapisywanie codziennej temperatury na wykresie w kalendarzu dni płodnych lub nanoszenie wyników na kalkulator dni płodnych wymaga cierpliwości. Po kilku cyklach będziemy mogli jednak stwierdzić kiedy są dni płodne, a kiedy niepłodne.
4.4. Test owulacyjny
Kolejnym popularnym sposobem na wyznaczenie dni płodnych jest wykonanie testu owulacyjnego, który można nabyć w większości dobrych aptek. Dzień jajeczkowania można wyznaczyć poprzez ocenę poziomu luteotropiny (LH), czyli hormonu produkowanego przez przysadkę mózgową.
Wydzielanie tego hormonu jest szczególnie wzmożone ok. 1-2 dni przed rozpoczęciem owulacji. Test owulacyjny przypomina test ciążowy. Mechanizm jego działania oparty jest na paskach, które zmieniają barwę tuż przed dniami płodnymi, co wskazuje na przygotowywanie się organizmu do zajścia w ciążę.
5. Problemy z owulacją – przyczyny i objawy
Problemy z owulacją mogą być jedną z głównych przyczyn trudności z zajściem w ciążę. Owulacja może być zaburzona lub w ogóle nie występować, co jest nazywane cyklem bezowulacyjnym. Do najczęstszych przyczyn problemów z owulacją należą:
- Zaburzenia hormonalne – na przykład zespół policystycznych jajników (PCOS), problemy z tarczycą (niedoczynność lub nadczynność) czy hiperprolaktynemia.
- Stres i styl życia – długotrwały stres, nieodpowiednia dieta, nadmierne ćwiczenia fizyczne lub skrajnie niska masa ciała mogą wpływać na cykl owulacyjny.
- Wiek – wraz z wiekiem liczba i jakość komórek jajowych spada, co może utrudniać owulację.
- Choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne czy otyłość mogą negatywnie wpływać na regularność owulacji.
- Leki – niektóre leki, w tym te stosowane w leczeniu depresji czy padaczki, mogą wpływać na cykl owulacyjny.
Objawy zaburzeń owulacji obejmują nieregularne cykle menstruacyjne, brak miesiączki, bardzo bolesne lub długie miesiączki, a także brak wyraźnych objawów owulacji, takich jak wzrost temperatury ciała czy zmiana konsystencji śluzu szyjkowego.
Kiedy udać się do lekarza w przypadku problemów z owulacją?
Jeśli kobieta podejrzewa, że ma problemy z owulacją, warto rozważyć wizytę u ginekologa lub endokrynologa. Szczególnie ważne jest to w sytuacjach, gdy:
- Cykl menstruacyjny jest nieregularny lub brak jest miesiączki przez kilka miesięcy.
- Starania o ciążę trwają ponad rok (lub 6 miesięcy, jeśli kobieta ma ponad 35 lat) bez sukcesu.
- Występują objawy wskazujące na możliwe zaburzenia hormonalne, takie jak nadmierne owłosienie, trądzik, przybieranie na wadze lub problemy z nastrojem.
- Pojawiają się bardzo bolesne miesiączki lub ból w okolicy miednicy.
- Występują inne objawy, które mogą sugerować problemy z owulacją, takie jak przewlekłe zmęczenie, zmiany w masie ciała, trudności w utrzymaniu stałej wagi czy spadek libido.
Lekarz może zlecić badania hormonalne, USG jajników, monitorowanie cyklu owulacyjnego lub inne diagnostyczne testy, które pomogą zidentyfikować przyczynę problemów i zasugerować odpowiednie leczenie, takie jak stymulacja owulacji, zmiany stylu życia lub leczenie farmakologiczne.
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.